به گزارش نفت نما به نقل از مهر، صنعت نفت ایران چند دهه است که با انواع تحریم روبه‌روست؛ تحریم‌هایی که بر مقدار تولید و صادرات نفت کشور اثر مستقیم داشته و تنها هر زمان که مناسبات بین‌المللی تا حدی با گشایش همراه بوده، ایران توانسته صادرات نفتی بیش از ۲ میلیون بشکه در روز داشته باشد.
در آخرین مورد نیز که آمریکا به‌صورت یک‌طرفه از برجام خارج شد و تحریم‌های جدید علیه نفت ایران اعمال کرد، صادرات نفت کشور به‌شدت پایین آمد؛ موضوعی که باعث شد در دولت قبل درآمدهای نفتی ایران در یک سال به گفته همان دولتمردان کمتر از ۱۰ میلیارد دلار در یک سال باشد.
این در شرایطی بود که همواره تلاش شد با رفع موانع تحریم از طریق مذاکره، راهی برای صادرات نفت باز شود، اما در عمل صادرات نفت به فروش غیررسمی محدود شد و حتی رسانه‌های غربی، نفتکش‌هایی که نفت ایران را به خریداران می‌رساندند، شبح دریا خواندند. اگرچه در دولت گذشته تلاش می‌شد برجام دوباره احیا شود، اما استفاده از سایر فرصت‌ها برای افزایش صادرات نفت بدون وجود برجام تقریباً فراموش شده بود. با روی کار آمدن دولت سیزدهم اگرچه همچنان تلاش برای انجام مذاکرات ادامه داشت، اما همان‌گونه که سید ابراهیم رئیسی در جریان تبلیغات انتخاباتی نیز اعلام کرده بود، معیشت مردم به برجام گره نخورد.
مذاکرات انجام می‌شد و در کنار آن شرکت ملی نفت ایران علاوه بر مسیرهای گذشته برای افزایش صادرات نفت، فرصت‌های جدیدی ایجاد می‌کرد؛ فرصت‌هایی که از توسعه مناسبات با مشتریان قدیمی آغاز شد و تا جذب مشتریان جدید ادامه یافت. این رونق دیپلماسی در حوزه نفت تا آنجا پیش رفت که با وجود آنکه در ابتدای دولت سیزدهم بیش از ۸۰ میلیون بشکه میعانات گازی ایران روی آب ذخیره شده بود، حالا به گفته وزیر نفت و در آستانه دومین سال روی کار آمدن این دولت، ذخیره میعانات گازی روی آب به صفر رسیده است.
آن‌گونه که محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران پیش از این اعلام کرد، افزایش صادرات نفت مربوط به مشتریان سنتی و مشتریان جدید است. درواقع علاوه بر بازاریابی‌ای که ایرانی‌ها برای فروش نفت خود در دولت سیزدهم انجام دادند، استفاده از فرصت‌هایی مانند توسعه پالایشگاه‌های فراسرزمینی نیز انجام شد. ایران پالایشگاه‌های نفت کشورهای دیگر را با دانش فنی بومی‌سازی شده، نوسازی می‌کند تا نفت خود را در این پالایشگاه‌ها پالایش کند. با این اقدام افزون بر افزایش صادرات نفت، صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز انجام خواهد شد.
این اقدام‌ها در کنار افزایش ظرفیت تولید نفت کشور که بیشتر بر برداشت از میدان‌های مشترک مانند غرب کارون انجام شد، بر اساس داده‌های کشتیرانی، در شرایط محدودیت تولید برخی کشورها، تولید و صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ رکوردهای جدیدی را شکست. اطلاعات مؤسسه کپلر نشان می‌دهد صادرات نفت خام ایران در ماه مه (اردیبهشت و خرداد) از یک و نیم میلیون بشکه در روز بیشتر شده که از سال ۲۰۱۸ تاکنون بی‌سابقه است. این در حالی است که صادرات نفت خام ایران در سال ۲۰۱۸ و پیش از خروج آمریکا از برجام ۲.۵ میلیون بشکه بود، اما با بازگشت تحریم‌ها، صادرات نفت در دولت گذشته تا زیر ۲۰۰ هزار بشکه در روز نیز کاهش یافت.
ظرفیت تولید نفت به‌عنوان یکی از ابزارهای قدرت هر کشور نفتی در چانه‌زنی‌های سیاسی و اقتصادی به‌شمار می‌رود. اگرچه ظرفیت‌سازی برای تولید نفت به‌صورت بهینه انجام می‌شود، اما یکی از مواردی که باید مورد توجه باشد ظرفیت‌سازی با نگاه به کمیت اقتصادی است. داشتن ظرفیت ۴ میلیون بشکه با توجه به بازار نفت ایران در آینده و برنامه‌های نگهداشت توان تولید و چشم‌اندازی که از شرایط مربوط به محیط خارجی پیش روی ایران است، ظرفیتی بهینه و مطمئن به‌شمار می‌رود.
با وجود آنکه تولید نفت نیازمند سرمایه‌گذاری است اما در دولت سیزدهم تلاش شد با امکانات موجود، ظرفیت تولید نفت به پیش از تحریم‌ها بازگردد. میزان تولید نفت خام ایران نیز هنوز بیش از ۳ میلیون بشکه در روز و به میزان تولید نفت خام اعلام‌شده در ماه «مه» است.
بر اساس آمار سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، مقدار نفت تولیدی ایران در ماه «مه»، ۳ درصد از نفت تولیدی در جهان و تولید این مقدار نفت در روز، از سال ۲۰۱۸ تاکنون بی‌سابقه است. افزایش تولیدی که به افزایش صادرات منجر شد و آن‌گونه که جواد اوجی، وزیر نفت اعلام کرده در سال ۱۴۰۱، ۱۹۰ میلیون بشکه نفت بیشتر از سال ۱۳۹۹ و ۸۳ میلیون بشکه بیشتر از سال ۱۴۰۰ نفت صادر شد.
افزایش صادرات نفت ایران با وجود استمرار شرایط تحریم نشان‌دهنده بی‌اثر کردن تحریم‌ها با تکیه بر توان داخلی است؛ موضوعی که می‌تواند قدرت ایران در چانه‌زنی‌های منطقه‌ای و سیاسی را بالا ببرد. اکنون نیز که مذاکرات همچنان از سوی مقام‌های سیاسی کشور پیگیری می‌شود، افزایش توان تولید و صادرات نفت، دست بالا را برای ایران خواهد داشت و می‌تواند به توسعه بازار نفت کشور منجر شود.
Thursday, 21 November , 2024