به گزارش نفت نما، گاز به‌عنوان اصلی‌ترین منبع انرژی کشور و مهم‌ترین حامل انرژی در سبد انرژی ایران، نقش بی‌بدیلی در تأمین نیازهای مختلف بخش‌های صنعتی، خانگی و تجاری ایفا می‌کند. سهم بالای آن در سبد انرژی، افزون بر تأمین بخش اعظم انرژی داخلی، زیرساخت‌های لازم را برای توسعه پایدار و ارتقای بهره‌وری فراهم می‌سازد. گاز، به‌دلیل قابلیت استفاده گسترده و انعطاف‌پذیری بالا در صنایع مختلف، به‌عنوان ستون فقرات انرژی کشور شناخته می‌شود و مدیریت مصرف آن از اهمیت حیاتی برخوردار است.
اقدام‌های گسترده در بهینه‌سازی مصرف گاز خانگی و دولتی
شرکت ملی گاز ایران تمرکز ویژه‌ای بر بهینه‌سازی مصرف گاز و افزایش راندمان انرژی در سراسر کشور دارد. این رویکرد شامل مجموعه‌ای از اقدام‌های کلان و خرد است که هم در بخش‌های تولید و پالایش و هم در قسمت انتقال و مصرف نهایی گاز تعریف شده‌اند که بخشی اجرا و بخشی در حال پیگری است. اقدام‌هایی همچون اصلاح تعرفه و اعمال تعرفه پلکانی گاز، اصلاح سامانه‌های گرمایشی منازل، هوشمندسازی کنتورها، تعویض بخاری‌های کم‌بازده و پیگیری الزامی کردن رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان در دستور کار شرکت ملی گاز ایران قرار دارد که افزون بر کاهش اتلاف انرژی، سبب افزایش کارایی شبکه و بهبود عملکرد تجهیزات می‌شود.
یکی از مهم‌ترین اقدام‌ها در حوزه مصرف خانگی و دولتی، جایگزینی و بهسازی ۱۰۵ هزار موتورخانه فرسوده است که شامل بخش‌های دولتی، نظامی و خانگی می‌شود. این پروژه با هدف کاهش مصرف گاز و ارتقای بهره‌وری انرژی در ساختمان‌ها انجام شد و انتظار می‌رود کاهش قابل توجهی در مصرف سوخت ایجاد کند. افزون بر این، بهبود شرایط حرارتی ساختمان‌ها و کاهش اتلاف انرژی از دیگر دستاورهای این اقدام است.
در بخش گرمایشی خانگی، قرارداد جایگزینی یک میلیون و ۷۲۰ هزار دستگاه بخاری با راندمان بالا به جای بخاری‌های قدیمی و پرمصرف امضا شد. این پروژه با توجه به استفاده گسترده از بخاری‌های معمولی در مناطق مختلف کشور، نقش مهمی در کاهش مصرف گاز در فصول سرد سال و بهبود کیفیت هوای داخلی ساختمان‌ها دارد.
آخرین قیمت گواهی صرفه‌جویی گاز؛ ۱۷۰ هزار ریال
راه‌اندازی بازار بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست در حوزه گاز طبیعی از دیگر دستاوردهای برجسته است که امکان خرید و فروش گواهی صرفه‌جویی گاز را فراهم کرده است. آخرین قیمت این گواهی در بورس انرژی به ازای هر مترمکعب ۱۷۰ هزار ریال ثبت شده که نشان‌دهنده جذابیت اقتصادی و تشویق سرمایه‌گذاران برای مشارکت در پروژه‌های صرفه‌جویی است.
همچنین تدوین سند رگولاتوری و فراهم‌سازی مقدمات آغاز فعالیت شرکت‌های کارور در مدیریت مصرف و فروش گاز، براساس آیین‌نامه مصوب هیئت وزیران و با اخذ گواهی سپرده کالایی از طریق بازار بورس انرژی، از دیگر اقدام‌های مهم است. این سیاست‌ها زمینه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را در حوزه بهینه‌سازی مصرف گاز گسترش و رقابت در این بازار را افزایش می‌دهد.
صدور گواهی صرفه‌جویی گاز طبیعی برای تأدیه دیون سرمایه‌گذاران (براساس ماده ۱۲ رفع موانع تولید رقابت‌پذیر) نیز از دیگر سیاست‌های حمایتی در این حوزه است که به بهره‌برداران امکان می‌دهد از مزایای اقتصادی صرفه‌جویی در مصرف گاز بهره‌مند شوند.
در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، اجرای طرح نیروگاه تجمیعی خورشیدی ۱۲۰ مگاواتی آغاز شد که با هدف تأمین بخشی از نیاز انرژی شرکت‌های زیرمجموعه صنعت گاز، افزایش استفاده از منابع پاک و کاهش مصرف سوخت فسیلی انجام می‌شود. این نیروگاه، افزون بر تولید انرژی پاک، می‌تواند نمونه‌ای از هم‌افزایی میان بهینه‌سازی مصرف و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر باشد.
پروژه‌های کلان شرکت‌های پالایش و انتقال گاز
شرکت‌های پالایش گاز نیز پروژه‌های کلان بهینه‌سازی را در دستور کار قرار دادند که شامل کاهش گازهای مشعل، نصب توربواکسپندر بر واحد تولید بخار برای تولید بخار ال‌پی از بخار اچ‌پی، پیشبرد طرح بازیافت حرارتی از توربوکمپرسورها، احداث نیروگاه‌های خورشیدی مربوط به ساختمان‌های اداری است. این اقدام‌ها افزون بر صرفه‌جویی در مصرف گاز، سبب کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود عملکرد زیست‌محیطی شرکت‌ها نیز می‌شود.
در بخش پروژه‌های شرکت انتقال گاز ایران، برنامه‌هایی مانند برنامه‌ریزی برای اجرای طرح بازیافت حرارتی از توربوکمپرسورها با هدف تولید برق، پروژه کاهش حجم گازهای تخلیه با استفاده از کمپرسور پرتابل، کاهش نشتی از تأسیسات شبکه انتقال گاز و نوسازی تجهیزات فرسوده در حال اجرا است. احداث نیروگاه‌های خورشیدی برای ساختمان‌های اداری نیز از دیگر پروژه‌های مهم به‌شمار می‌رود.
بهینه‌سازی مصرف در شرکت‌های گاز استانی
شرکت‌های گاز استانی نیز در حوزه بهینه‌سازی اجرای کلان پروژه‌هایی را در دستور کار دارند. تأمین و جایگزینی حدود ۶.۵ میلیون اتصال قبل از رگولاتور، نصب کنتور کوانتومیتر در مسیر هیتر ایستگاه‌های تقلیل فشار، برنامه‌ریزی برای نصب توربو اکسپندر در ایستگاه‌های تقلیل فشار با همکاری بخش خصوصی و احداث نیروگاه‌های خورشیدی در ساختمان‌های اداری استان‌ها ازجمله این برنامه‌هاست.
تمام این طرح‌ها چه آنهایی که اجرایی شده‌اند و چه آنهایی که در دست اجرا هستند، همسو با افزایش بهره‌وری مصرف گاز، کاهش اتلاف انرژی و تقویت جایگاه گاز در سبد انرژی کشور طراحی شده‌اند. این اقدام‌ها ضمن ارتقای پایداری شبکه و امنیت تأمین انرژی، مسیر توسعه پایدار و مصرف بهینه منابع ملی را فراهم می‌کنند.
بنابراین با توجه به روند پیشرفت پروژه‌ها و مشارکت بخش خصوصی در اجرای طرح‌ها، انتظار می‌رود بخش قابل‌توجهی از این برنامه‌ها به‌زودی به ثمر برسد و اثرات مثبت آن در بهینه‌سازی مصرف و کاهش اتلاف انرژی به‌وضوح مشاهده شود.
